W maju 2023 roku przedsiębiorcy po raz pierwszy sporządzą roczne rozliczenie składki zdrowotnej za ubiegły rok. Roczne rozliczenie składki zdrowotnej będzie dla wielu podatników generować nadpłatę lub niedopłatę składki. O ile na skali podatkowej składka zdrowotna nie jest uwzględniana w rozrachunku podatkowym, o tyle na podatku liniowym, czy na ryczałcie już tak. Za 2022 rok dodatkowo podatnicy mogli wstecznie dokonać zmiany formy opodatkowania. Poniżej prezentujemy w jaki sposób uwzględnić nadpłatę/niedopłatę składki zdrowotnej w rozliczeniu podatkowym.

Niedopłata składki z rocznego rozliczenia – odliczenie od dochodu/przychodu

Pierwszym możliwym wariantem rozliczenia rocznego składki zdrowotnej jest sytuacja, w której wystąpi niedopłata składki. W takim przypadku niedopłatę należy uiścić wraz z bieżącymi składkami za kwiecień w terminie do 22 maja 2023 roku. Powyższe oznacza, że przedsiębiorcy korzystający z opodatkowania w 2023 roku w formie:

• ryczałtu mogą odliczyć od przychodów 50% zapłaconej składki zdrowotnej,
• podatku liniowego mogą zaliczyć do kosztów podatkowych składkę zdrowotną do wysokości ustawowego limitu wynoszącego w 2023 roku 10 200 zł.

– pod warunkiem, że dany podatnik nie zmienił formy opodatkowania i w 2023 roku kontynuuje zasady opodatkowania z roku poprzedniego.

Problem pojawia się wtedy, gdy przedsiębiorca zmienił w 2023 roku formę opodatkowania. Dopłata w 2023 roku składki zdrowotnej z tyt. rocznego rozliczenia składki zdrowotnej dla poprzedniej formy opodatkowania może pozbawić podatnika prawa jej odliczenia od przychodu/dochodu. Fiskus może stać na stanowisku, iż dopłata składki w danym roku za rok poprzedni po zmianie formy opodatkowania nie będzie mogła zostać odliczona od przychodu/dochodu. Takie stanowisko prezentuje Krajowa Informacja Skarbowa (stan na maj 2023 roku).

Dla przykładu podatnik korzystający w 2022 roku z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, który z początkiem 2023 roku zmienił formę opodatkowania na zasady ogólne, zgodnie z aktualnym stanowiskiem fiskusa nie może w żaden sposób skorzystać z preferencji podatkowej związanej z odliczeniem zapłaconej w 2023 roku składki zdrowotnej z rocznego rozliczenia (choć dopłata dotyczy ryczałtu). I odwrotnie podatnik w 2022 roku, który opodatkowywał swoje dochody skalą podatkową, a następnie w 2023 roku przeszedł na ryczałt, także w 2023 roku nie odliczy od przychodów dopłaty składki zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia.

ISTOTNE:

Zmiana formy opodatkowania może pozbawić przedsiębiorcę możliwości odliczenia od przychodu/dochodu niedopłaty z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej!

Omawiana kwestia jest istotnie problematyczna, ponieważ ustawodawca nie uregulował tej kwestii w przepisach prawa podatkowego, stąd na chwilę obecną polegać można wyłącznie na interpretacji prezentowanej przez Ministerstwo Finansów, czy Krajową Informację Skarbową.

Nadpłata składek będzie doliczania do przychodów w zeznaniu rocznym

Drugim rezultatem możliwym do uzyskania z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej jest nadpłata składki. W tym przypadku podatnik może wystosować wniosek o zwrot nadpłaty na podstawie przygotowanego przez ZUS wniosku, który należy zaakceptować i wysłać za pośrednictwem PUE ZUS w terminie do 5 czerwca. Brak wniosku o zwrot oznacza, że ZUS rozliczy nadpłatę na koncie płatnika w terminie do końca roku. W każdym wariancie płatnik otrzyma zwrot, albo w formie przelewu na konto, albo w formie odpisu na koncie w ZUS.

Jeżeli podatnik odliczał składki od przychodów (ryczałt) lub od dochodu (podatek liniowy), wówczas nadpłata składki zdrowotnej wynikająca z rocznego rozliczenia składki zrodzi konieczność doliczenia nadpłaty do przychodów/dochodów podatkowych w zeznaniu rocznym składanym za rok, w którym przedsiębiorca otrzymał nadpłatę. Obowiązku rozliczenia w kolejnym roku nadpłaty składek można uniknąć, odliczając w danym roku tylko te składki, które będą ograniczone wysokością limitu wynikającą z rocznej podstawy składki. Sytuacja ta została zobrazowana na poniższym przykładzie.

Przykład 1

Pan Jakub rozliczał się w 2022 roku w oparciu o podatek zryczałtowany i opłacał składki zdrowotne w oparciu o prognozę ustaloną na podstawie przychodów z 2021 roku. Składka była opłacana dla przedziału przychodów powyżej 300 000 zł, czyli w kwocie 1 007,81 zł miesięcznie. Pan Jakub ostatecznie odnotował za 2022 rok przychód w kwocie 210 000 zł, co oznacza iż składka zdrowotna została nadpłacona. Możliwe warianty rozliczenia podatkowego zapłaconych składek zdrowotnych:

1. Pan Jakub odliczał w 2022 roku 50% faktycznie zapłaconych składek, czyli 50% z 1 007,81 zł. Z rozliczenia rocznego składki zdrowotnej powstanie nadpłata składki, którą Pan Jakub doliczy do przychodów w zeznaniu podatkowym składanym za 2023 rok, czyli za rok, w którym Pan Jakub otrzyma zwrot nadpłaty (w przychodach uwzględnia się 50% nadpłaty, czyli równowartość nadmiarowego odliczenia w 2022 roku),
2. Pan Jakub w zeznaniu za 2022 rok odliczy 50% zapłaconych składek ZUS, uwzględniając limit wynikający z rocznej podstawy składek, czyli odliczy 50% składek właściwych dla środkowego przedziału (50% z 559,89 zł miesięcznie). W tym wariancie nadpłata składki zdrowotnej wynikająca z rocznego rozliczenia składki będzie dla Pana Jakuba neutralna podatkowo. Pan Jakub odliczył składki zdrowotne w kwocie jaka mu faktycznie przysługiwała w związku z osiągnięciem przychodów z przedziału 60 000 – 300 000 zł.

Opisana wyżej zasada wynika z art. 45 ust. 3a ustawy o PIT i art. 21 ust. 2a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Treści obu norm prawnych są bardzo zbliżone, dlatego przytoczymy brzmienie przepisu z ustawy o ryczałcie: „Jeżeli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od przychodu lub ryczałtu, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.”

W przypadku podatku liniowego wystąpienie nadpłaty składki zdrowotnej w rozliczeniu rocznym nie zawsze musi oznaczać obowiązek jej doliczania do dochodu w zeznaniu rocznym. Sytuacja ta została zobrazowana na poniższym przykładzie.

Przykład 2

Pan Bartosz rozliczał się w 2022 roku w oparciu o podatek liniowy i opłacił w tym roku składki w wysokości 35 000zł. Do kosztów zaliczył jedynie 8 700 zł zgodnie z ustawowym limitem. Roczna składka zdrowotna za 2022 rok wynosiła ostatecznie 22 000 zł co oznacza, że powstała nadpłata. Nadpłata ta będzie jednak neutralna podatkowo, bowiem Pan Bartosz zaliczył do kosztów składkę zdrowotną jedynie w kwocie 8 700 zł.

Nadpłata składek w przypadku podatku liniowego nie byłaby neutralna podatkowo, gdyby zaliczone do kosztów składki zdrowotne np. w kwocie 8 700 zł, okazałby się wyższe niż składka wynikająca z rozliczenia rocznego np. w kwocie 5 000 zł. W takim wariancie przedsiębiorca dokonałby nadmiarowego rozliczenia składki, a nadpłata winna być rozliczona w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym nadpłata została zwrócona.

Autor- Łukasz Kluczyński