Opublikowano: 2023-01-13

Podatek VAT niepodlegający odliczeniu w wielu przypadkach może stanowić koszt uzyskania przychodu. Oczywiście jeżeli cały wydatek jest przeznaczony na działalność gospodarczą.

Powstaje jednak inne pytanie. Czy będzie tak zawsze? Czy nieodliczony podatek VAT zawsze będzie kosztem uzyskania przychodu? Okazuje się, że nie zawsze.

Podatek VAT naliczony nie podlegający odliczeniu

Przedsiębiorca nabywając różnego rodzaju towary lub usługi ma prawo do odliczenia podatku VAT jeżeli:

1. jest czynnym podatnikiem VAT,
2. przeznacza zakupione towary na sprzedaż opodatkowaną VAT,
3. przeznacza zakupione towary do działalności a nie na użytek prywatny,
4. otrzymał fakturę potwierdzającą dany zakup.

Przedsiębiorca powinien otrzymać też dokument potwierdzający zakup towarów lub usług czyli fakturą.

ISTOTNE:

Realizację prawa do odliczenia podatku VAT czynny podatnik VAT dokonuje nie wcześniej niż otrzyma fakturę (nie dotyczy WNT).

Realizację prawa do odliczenia podatku VAT z tytułu zakupu towarów lub usług czynny podatnik VAT dokonuje najwcześniej w okresie powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy.

Nieodliczony podatek VAT kosztem uzyskania przychodu

Na mocy art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 zwanej dalej ustawą o PIT) kosztem uzyskania przychodu nie jest podatek VAT naliczony ale niekiedy będzie on kosztem gdy:

1. jeżeli podatnik jest podmiotowo zwolniony z VAT,
2. nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych z podatku VAT,
3. w tej części, w której podatnikowi nie przysługuje odliczenie podatku VAT – jeżeli naliczony podatek VAT nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Każdy czynny podatnik VAT nie może odliczyć podatku VAT naliczonego od zakupu usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem:

• nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób,
• usług noclegowych nabywanych w celu ich odprzedaży, opodatkowanych u tego podatnika.

W przypadku nabycia usług noclegowych czy gastronomicznych czynny podatnik VAT nie odliczy podatku VAT naliczonego z otrzymanej faktury ale ujmie go w koszty firmy jeżeli usługi te faktycznie służą na cele działalności gospodarczej.

Inną sytuacją w której czynny podatnik VAT odlicza np. 50% podatku VAT naliczonego od zakupu oraz wydatków eksploatacyjnych samochodu osobowego używanego w działalności i na użytek prywatny. W tej sytuacji nieodliczony podatek VAT ujmie także w koszty firmy.

Jeszcze innym przypadkiem jest zakup przez czynnego podatnika VAT towarów lub usług które mają być przeznaczone na sprzedaż zwolnioną z VAT. Zakładając, iż czynny podatnik VAT prowadzi sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT. W takim wypadku podatnik nie będzie mógł w ogóle odliczyć podatku VAT naliczonego z faktury ale będzie mógł ten podatek ująć w koszty firmy (jeżeli wydatki te służą celom działalności gospodarczej).

Kolejny przypadek to gdy czynny podatnik VAT prowadzący sprzedaż opodatkowaną VAT i zwolnioną z VAT nabędzie towary lub usługi z przeznaczeniem zarówno na działalność opodatkowaną i zwolnioną z VAT.

W tej sytuacji odliczy podatek VAT naliczony w wysokości otrzymanej za pomocą stosowanego współczynnika VAT a pozostałą część ujmie w koszty uzyskania przychodu zakładając że wydatek jest przeznaczony na działalność gospodarczą.

Czy zawsze jednak podatek VAT będzie kosztem uzyskania przychodu?

Kiedy nieodliczony podatek VAT nie stanowi kosztu uzyskania przychodu

Czynny podatnik VAT gdy otrzyma fakturę i ją gdzieś zapodzieje a potem odnajdzie musi pamiętać o jednej bardzo ważnej kwestii.

Realizację prawa do odliczenia podatku VAT czynny podatnik VAT może dokonać:

1. w miesiącu nabycia (pod warunkiem posiadania faktury) albo w jednym z 3 kolejnych miesięcy rozliczeniowych.
2. w kwartale nabycia (pod warunkiem posiadania faktury) albo w jednym z 2 kolejnych kwartałów rozliczeniowych.

Przypominając odliczenia podatku VAT czynny podatnik VAT dokonuje nie wcześniej niż w okresie powstania obowiązku podatkowego w VAT u sprzedawcy.

Przykładowo jeżeli czynny podatnik VAT otrzyma fakturę w miesiącu 06/2023r. z datą wystawienia 20.06.2023r. następnie zgubi ją ale odnajdzie w miesiącu 10/2023r. to:

1. jeżeli stosuje miesięczne rozliczenie podatku VAT to w ogóle nie będzie mógł odliczyć podatku VAT naliczonego z tej faktury,
2. jeżeli stosuje kwartalne rozliczenie podatku VAT to będzie mógł odliczyć podatek VAT naliczony z danej faktury.

Co jednak z podatnikiem, który stosuje miesięczne rozliczenie podatku VAT?

ISTOTNE:

Jeżeli czynny podatnik VAT miał prawo do odliczenia podatku VAT ale nie skorzystał z tego prawa to nieodliczony podatek VAT nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodu.

W powyższej sytuacji pozostaje podatnikowi korekta JPK_V7 za okres 06/2023r. albo za 07/2023r. albo za 08/2023r. albo za 09/2023r. i odliczenie podatku VAT z przykładowej faktury.

Koszty prywatne

Jeżeli czynny podatnik VAT użytkuje samochód firmowy do celów prywatnych i do działalności to ma prawo nieodliczony podatek VAT od wydatków na zakup pojazdu, na jego eksploatację czy dotyczących rat leasingowych lub najmu ująć w kosztach uzyskania przychodu.

Poza powyższym wyjątkiem jeżeli czynny podatnik VAT dokona zakupu prywatnego ale na ten wydatek weźmie fakturę z doliczonym podatkiem VAT to nie ma prawa od tego zakupu odliczyć podatku VAT.

Należy też podkreślić przypadki gdy czynny podatnik VAT kupuje do firmy towar lub usługi a część pozycji na fakturze jest przeznaczone na cele działalności a część prywatnie (nie dotyczy wydatków na samochód osobowych użytkowany prywatnie i w działalności) to w takich okolicznościach:

1. podatnik odliczy podatek VAT od części pozycji na fakturze przeznaczonych na działalności,
2. podatnik nie odliczy podatku VAT i nie ujmie go w kosztach uzyskania przychodów od pozycji na fakturze przeznaczonych na użytek prywatny.

Wątpliwe transakcje

Poza wspomnianymi już sytuacjami występuje kilka ustawowych przypadków w których prawodawca wprost zakazuje odliczenia podatku VAT naliczonego gdy nabywca otrzyma fakturę lub dokument celny od sprzedawcy. Sytuacje te przedstawiono w poniższej tabeli.

Brak możliwości zrealizowania prawa do odliczenia podatku VAT
Lp.	Opis sytuacji
1.	Sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący
2.	Transakcja udokumentowana fakturą z doliczonym podatkiem VAT nie podlega opodatkowaniu VAT albo jest zwolniona z podatku VAT
3.	Faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę (wyjątek) nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego
4.	Wystawiono faktury z doliczonym podatkiem VAT w stosunku do sprzedaży opodatkowanych (np. WDT, eksport usług), dla których nie wykazuje się kwoty podatku VAT na fakturze – w części dotyczącej tych czynności
5.	Wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają sprzedaż która w ogóle nie miała miejsca – w części dotyczącej tych czynności
6.	Wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne podają kwoty transakcji niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością
7.	Wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne potwierdzają czynności sprzedaży będące przedmiotem przestępstw gospodarczych, (art. 58 i 83 ustawy Kodeks Cywilny) – w części dotyczącej tych czynności

Brak prawa do odliczenia podatku VAT z faktur wystawionych w ww. okolicznościach nie oznacza, że podatnik może ująć nieodliczony podatek VAT w kosztach

Ujęcie podatku VAT naliczonego w kosztach a dotyczącego sytuacji wyszczególnionych w tabeli będzie obarczone znacznym ryzkiem.

W tych przypadkach czynny podatnik VAT nie powinien ujmować podatku VAT naliczonego w kosztach uzyskania przychodu, który występuje na otrzymanej fakturze.