Podstawowym prawem czynnego podatnika podatku VAT jest możliwość odliczenia podatku naliczonego od dokonywanych zakupów towarów i usług. Pojawia się jednak pytanie czy podatnik zachowuje takie prawo w sytuacji gdy dany wydatek został sfinansowany zewnętrzną dotacją.

Warunki odliczenia VAT

W myśl art. 86 ust. 1 ustawy, zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi podatku VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Prawo do odliczenia podatku naliczonego w zasadzie nie może być ograniczane ani pod względem czasu, ani pod względem zakresu przedmiotowego. Nie jest to bowiem żaden wyjątkowy przywilej podatnika, lecz jego fundamentalne prawo. Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą np. dalszej odsprzedaży – towary handlowe lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy.

Bezpośrednio więc wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika. Natomiast o pośrednim związku nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy można mówić wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa, mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym osiąganymi przez podatnika przychodami. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług a powstaniem obrotu.

Z treści cytowanych wyżej przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje czynny zarejestrowany podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

WAŻNE

Podstawowym i elementarnym warunkiem odliczenia podatku naliczonego VAT jest aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Prawo do odliczenia a źródło finansowania

Dodatkowo należy wskazać, ze w art. 88 ustawy VAT określono sytuacje w których podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku VAT od dokonanego zakupu. Co jednak istotne przepis ten nie odnosi się do źródła finansowania danego wydatku.

Z treści tego przepisu wynika bowiem, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:

1. sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący,

2. transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;

3. wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności
4. wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością
5. wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego (odnoszące się do nieważności czynności) – w części dotyczącej tych czynności;

6. faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;

7. wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności.

Należy zatem wyprowadzić słuszny wniosek, że warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, a nie to skąd pochodzą środki przeznaczone na zakup.

Odliczyć zatem można podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego. W konsekwencji zarówno od zakupów sfinansowanych dotacją jak i od zakupów sfinansowanych środkami własnymi podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT, pod warunkiem, iż nie wystąpią żadne przesłanki negatywne, o których mowa w art. 88 ustawy o VAT.

WAŻNE

Otrzymanie dotacji na zakup środka trwałego nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej nabycie.

W konsekwencji możemy stwierdzić, że nie ma zatem większego znaczenia czy zakup jest finansowany ze środków własnych, z pożyczki/kredytu czy właśnie z otrzymanej dotacji. W każdym przypadku podatnik zachowuje prawo do odliczenia VAT jeżeli tylko poniesiony wydatek wykazuje związek (bezpośredni lub pośredni) z prowadzoną działalności gospodarczą.