Niemal każdy przedsiębiorca do prowadzenia biznesu potrzebuje składników majątku. Zasadniczo środki trwałe, czy wartości niematerialne i prawne nabywane są w drodze kupna. Rzadziej natomiast otrzymywane są nieodpłatnie np. w formie darowizny. W niniejszym wpisie sprawdzamy, czy otrzymany w drodze darowizny środek trwały można amortyzować i rozliczyć go w kosztach uzyskania przychodów. Szczegóły poniżej!

4 przypadki gdzie otrzymane w drodze darowizny środki trwałe nie podlegają amortyzacji

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 23 wymienia szereg wydatków, które nie są uznawane za koszty uzyskania przychodów. W zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wymieniono tam (ust. 1 pkt 45a lit. a) 4 przypadki, gdzie amortyzacji nie podlegają nabyte nieodpłatnie, w drodze darowizny składniki majątku, jeżeli:

• nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, lub
• dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub
• nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, lub
• nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku.

Ustawodawca zabezpieczając interes fiskalny Państwa, przyjął, że wszelkie darowizny nie generujące jakichkolwiek obciążeń podatkowych, nie będą zaliczane u obdarowanego do kosztów w formie odpisów amortyzacyjnych. Reasumując środki trwałe otrzymane od najbliższych członków rodziny, gdzie darowizny zwolnione są co do zasady z podatku do spadków i darowizn, nie będą podlegać amortyzacji.

Darowany od najbliższego członka rodziny składnik majątku można zamortyzować pod warunkiem zgłoszenia go do opodatkowania

Istnieje jednak możliwość zgłoszenia do opodatkowania darowizny także w najbliższej rodzinie (druk SD-3) oraz uiszczenie podatku od spadków i darowizn. W takiej sytuacji obdarowany przez członka najbliżej rodziny (np. córka, która otrzymała darowiznę od matki) rozliczy w kosztach uzyskania przychodów otrzymany składnik majątku. Powyższe potwierdza m.in. interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji z dnia 4 lipca 2024r., sygn. 0112-KDIL2-2.4011.328.2024.2.AA, gdzie organ uznał w szczególności, że

„Zatem jeżeli w terminie do 6 miesięcy od daty zawarcia umowy darowizny złoży Pani naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 i tym samym zrezygnuje Pani z prawa do zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, to będzie Pani zobowiązana do zapłaty od darowanego samochodu podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, po uiszczeniu przez Panią podatku od spadków i darowizn, będzie Pani uprawniona do wprowadzenia otrzymanego w drodze darowizny samochodu do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i ujmowania w kosztach uzyskania przychodu odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od wartości początkowej samochodu jako środka trwałego.”

Brak amortyzacji nie oznacza braku obowiązku ujawnienia środka trwałego w tabeli. Wartość początkowa precyzyjnie unormowana w przepisach

W przypadku, gdy zaistnieje jedna z wyżej wymienionych przesłanek, a co za tym idzie składnik majątku nie będzie podlegał rozliczeniu w kosztach uzyskania przychodów w formie odpisów amortyzacyjnych, przedsiębiorca ma obowiązek wprowadzić do ewidencji środków trwałych otrzymany w darowiźnie środek trwały lub wartość niematerialną i prawną ustalając jednocześnie jego wartość początkową.

Zgodnie z art. 22g ustawy o PIT, w razie nabycia składnika majątku w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – za wartość początkową przyjmuje się wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.

Inaczej gdy darczyńca amortyzował składnik majątku w swojej działalności

Zgoła inaczej prezentuje się sytuacja, gdzie darczyńca amortyzował dany środek trwały lub wartość niematerialną i prawną. Jeżeli darczyńca w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej amortyzował dany składnik majątku, wówczas wymienione powyżej wyłączenia nie znajdują zastosowania.

W takim przypadku:

• wartość początkową należy przyjąć z ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych darczyńcy,
• obdarowany dokonuje odpisów amortyzacyjnych z uwzględnieniem dotychczasowej wysokości odpisów oraz kontynuuje metodę amortyzacji przyjętą przez darczyńcę,

– a więc mamy do czynienia tutaj z zasadą kontynuacji amortyzacji.

Zatem w przypadku, gdy przedmiotem darowizny będzie składnik majątku całkowicie zamortyzowany w przedsiębiorstwie darczyńcy, obdarowany nie rozliczy w kosztach uzyskania przychodów jakichkolwiek odpisów.

Zakaz amortyzacji wprowadzono w 2018 roku. Ochronę praw nabytych Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnął dopiero w 2024 roku

Ograniczenia w omawianym zakresie, zostały zaimplementowane do porządku prawnego w 2018 roku. Część podmiotów przed wprowadzeniem niekorzystnych przepisów, rozpoczęła już amortyzację otrzymanych w drodze darowizny składników majątku, także w przypadku gdy darowizna korzystała ze zwolnienia z opodatkowania. Pojawiło się zasadnicze pytanie – czy można rozliczać w kosztach odpisy amortyzacyjne od środków trwałych przyjętych do użytkowania przed zmianą przepisów? Stanowiska organów podatkowych wielokrotnie zakazywały podatnikom kontynuacji amortyzacji.

Dopiero wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 listopada 2024r., sygn. P 11/24, jednoznacznie wskazał, że przerwanie amortyzacji w toku jest niezgodne z Konstytucją. Podatnicy, którzy rozpoczęli amortyzację otrzymanych w darowiźnie składników majątku mogli więc „na starych zasadach” w pełni rozliczyć koszty uzyskania przychodów z tego tytułu.

Autor: Łukasz Kluczyński