Opublikowano: 2024-03-04

Polscy podatnicy niejednokrotnie szukają rozwiązań obniżających obciążenia różnego rodzaju daninami państwowymi.

Jednym z takich ustawowych rozwiązań jest korzystanie ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT ze względu na nieprzekroczenie rocznego limitu obrotu – 200.000 zł.

Niekiedy jednak podatnik przekroczy ten limit. Co wtedy?

Utrata prawa do zwolnienia z VAT to nie tylko przekroczenie limitu. W jakiej jeszcze sytuacji podatnik może utracić nagle prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT?

Zwolnienie podmiotowe z VAT

Zwolnienie podmiotowe z VAT to pierwszy typ zwolnienia z obowiązku opodatkowania podatkiem VAT z którego może skorzystać przedsiębiorca (obok przedmiotowego zwolnienia z VAT).

Zwolnienie podmiotowe z VAT oznacza, iż podmiot jest zwolniony z opodatkowania z VAT w stosunku do wszystkich czynności (sprzedaży) które wykonuje. Zwolnienie podmiotowe z VAT oznacza, że cała sprzedaż jaką realizuje przedsiębiorca jest zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT.

ISTOTNE:

Korzystanie ze zwolnienia podmiotowego z VAT oznacza, iż podatnik:

1. nie przekroczył rocznego limitu obrotu 200.000 zł za poprzedni rok podatkowy,
2. nie przekroczył limitu obrotu ustalonego proporcjonalnie w zależności ile prowadził działalność w roku jej rozpoczęcia,
3. nie rozpoczął sprzedaży towarów lub usług wyłączających skorzystanie ze zwolnienia podmiotowego z VAT (towary lub usługi objęte obowiązkiem opodatkowania VAT).

Jak działa zwolnienie podmiotowe z VAT przedstawia poniższa tabela.

Zwolnienie podmiotowe z VAT
Podatnik cały poprzedni rok prowadził działalność	Podatnik w trakcie roku podatkowego rozpoczął sprzedaż towarów lub usług	Podatnik w trakcie roku podatkowego nie rozpoczął sprzedaży towarów lub usługo objętych opodatkowaniem VAT
Wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł	Przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym	Podatnik nie rozpoczął w trakcie roku sprzedaży towarów lub usług które jeszcze przed pierwszą sprzedażą wymagają rejestracji do VAT nawet jeżeli podatnik nie przekroczył limitu obrotu 200.000 zł (m.in. sprzedaż towarów opodatkowanych akcyzą, nowych środków transportu, świadczenie usług prawniczych, jubilerskich, w zakresie doradztwa z wyjątkiem doradztwa rolniczego itd.)

Ustalając roczny limit obrotu podatnik nie dolicza kwoty podatku VAT.

Należy podkreślić, iż podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego z VAT mogą z niego zrezygnować.

Mogą także utracić prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT. Kiedy to nastąpi?

Utrata prawa do zwolnienia z VAT – przekroczenie limitu obrotu

Ustawodawca wprost sygnalizuje, że gdy podatnik korzystający ze zwolnienia podmiotowego z VAT przekroczy sumę rocznego limitu obrotu:

1. za poprzedni rok podatkowy – 200.000 zł, albo
2. ustalanego proporcjonalnie jeżeli podatnik rozpoczął prowadzenie działalności w trakcie roku

– to podatnik traci zwolnienie podmiotowe z VAT od czynności sprzedaży (otrzymania zaliczki), która spowodowała przekroczenie limitu. Po przekroczeniu rocznego limitu obrotu podatnik opodatkuje podatkiem VAT całą wartość transakcji, która spowodowała przekroczenie limitu obrotu a nie tylko jej część. To z kolei oznacza, iż wartość transakcji na skutek której nastąpiło przekroczenie rocznego limitu obrotu należy traktować jako wartość brutto.

W takiej sytuacji podatnik ma obowiązek złożyć formularz VAT-R do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania a więc dokonać rejestracji jako czynny podatnik VAT (rejestracja do VAT) w momencie (dniu) przekroczenia rocznego limitu obrotu.

Przykład 1

Podatnik rozpoczął 1 czerwca 2023r. działalność gospodarczą. Podatnik korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Podatnik do końca roku 2023 prowadził działalność gospodarczą.

Zatem liczba dni prowadzenia działalności w roku 2023 wyniosła 214 dni (łączna liczba dni miesięcy od 1 czerwca do końca grudnia 2023r.).

200.000 zł x (214 dni / 365 dni) = 117.260,27 zł

Podatnik do końca roku 2023 nie mógł przekroczył rocznego limitu obrotu wynoszącego 117.260,27 zł.

Przykład 2

Podatnik zwolniony podmiotowo z VAT prowadzi działalność od połowy roku 2021. W tymże roku nie przekroczył rocznego limitu obrotu ustalanego proporcjonalnie.

W roku 2022 w październiku wartość sprzedaży z prowadzonej przez niego działalności wynosiła 185.000 zł.

W tym samym miesiącu dokonał sprzedaży usług na sumę 20.000 zł i przekroczył limit obrotu 200.000 zł.

Zatem cała wartość transakcji 20.000 zł będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wartość tej transakcji powinna być liczona jako 20.000 zł brutto, 3.739,84 VAT należny, 16.260,16 zł netto.

Podatnik ma obowiązek złożyć formularz VAT-R do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swój adres zamieszkania a więc dokonać rejestracji jako czynny podatnik VAT z dniem przekroczenia rocznego limitu.

Utrata prawa do zwolnienia z VAT – rozpoczęcie sprzedaży towarów lub usług objętych opodatkowaniem VAT

Ustawodawca wymienił kilkanaście towarów lub usług, których sprzedaż wyklucza możliwość skorzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT.

ISTOTNE:

Jeżeli podatnik zwolniony podmiotowo z VAT wykona choćby jedną sprzedaż tych towarów lub usług (z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT) to z tym dniem sprzedaży traci podmiotowe zwolnienie z VAT i ma obowiązek rejestracji jako czynny podatnik VAT (za pomocą formularza VAT-R).

Przykład 3

Podatnik zwolniony podmiotowo z VAT prowadzi działalność od połowy roku 2020. W tymże roku nie przekroczył rocznego limitu obrotu ustalanego proporcjonalnie. W latach 2021, 2022 także nie przekroczył rocznego limitu obrotu 200.000 zł.

W roku 2023 w grudniu wartość sprzedaży z prowadzonej przez niego działalności wynosiła 125.000 zł.

Jeszcze w grudniu podatnik rozpoczął sprzedaż pierwszego preparatu kosmetycznego. Z tym właśnie dniem utracił prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT (obowiązek złożenia formularza VAT-R) z uwagi na sprzedaż towaru wymienionego w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, który zawsze jest objęty obowiązkiem opodatkowania VAT (niezależnie od stosowanego zwolnienia z VAT).

Utrata prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT dotyczy rozpoczęcia sprzedaży:

• towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT – tzw. towary wrażliwe,
• towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym z wyjątkiem:

– energii elektrycznej (CN 2716 00 00),

– wyrobów tytoniowych,

– samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

• budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b ustawy o VAT,
• terenów budowlanych,
• nowych środków transportu,
• następujących towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:

– preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),

– komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),

– urządzeń elektrycznych (PKWiU 27),

– maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),

• hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do:

– pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3),

– motocykli (PKWiU ex 45.4);

• świadczenia usług prawniczych,
• świadczenia usług jubilerskich,
• świadczenia usług ściągania długów, w tym factoringu,
• świadczenia usług w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego.

Końcowo należy podkreślić, iż zwolnienie podmiotowe z VAT nie dotyczy podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski.