Opublikowano: 2025-05-10

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej to obowiązek bardzo wielu przedsiębiorców stosujących różne formy opodatkowania. Rok składkowy dotyczy obliczenia nie tylko miesięcznej podstawy i składki zdrowotnej, ale i rocznej podstawy i składki zdrowotnej.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej polega na obliczeniu tej składki a następnie porównaniu jej do należnych składek zdrowotnych obliczonych za wszystkie okresy roku składkowego. Kto dokładnie jest zobligowany do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. O jakich zasadach należy pamiętać dokonując rocznego rozliczenia składki zdrowotnej u przedsiębiorców stosujących skalę podatkową albo podatek liniowy? Na te i wiele innych wątpliwości odpowiedziano w niniejszej publikacji.

Przedsiębiorcy podlegający obowiązkowemu rozliczeniu rocznemu składki zdrowotnej

Na mocy art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 zwanej dalej ustawą o opiece zdrowotnej) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają m.in. osoby fizyczne prowadzące działalność i podlegające z tego tytułu pod ubezpieczenia społeczne a także przedsiębiorcy w okresie korzystania z ulgi na start.

W nawiązaniu do art. 79 ustawy o opiece zdrowotnej składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% (są wyjątki) i liczona jest od podstawy wymiaru na ubezpieczenie zdrowotne. Składka jest miesięczna i niepodzielna.

ISTOTNE:

Zgodnie z art. 81 ustawy o opiece zdrowotnej zobowiązanymi do sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które stosują poniższe formy opodatkowania przychodów z tej działalności:

1. skala podatkowa,
2. podatek liniowy,
3. ryczałt ewidencjonowany.

Aktualnie nowi przedsiębiorcy nie mają możliwości wyboru karty podatkowej, jako formy opodatkowania prowadzonej działalności. Niemniej ci, którzy wciąż korzystają z karty podatkowej nie mają obowiązku dokonywania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

Obowiązek sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej w 2025r. będą więc miały osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które w poprzednim roku tj. w 2024r. albo wcześniej rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej w formie:

1. jednoosobowej (prowadzonej samodzielnie a nie, jako wspólnik spółki osobowej),
2. jako wspólnik spółki cywilnej,
3. jako wspólnik spółki jawnej,
4. jako wspólnik spółki partnerskiej.

Należy podkreślić, iż pozostałe osoby fizyczne prowadzące działalność tacy jak wspólnicy spółki komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z o.o., akcyjnej, prostej akcyjnej nie sporządzają rocznego rozliczenia składki zdrowotnej z uwagi na to, iż nie uzyskują oni przychodów z działalności opodatkowanych jedną z ww. form opodatkowania a uzyskują, jako wspólnicy tych spółek przychody z udziałów w zyskach tych spółek.

Termin rocznego rozliczenia składki zdrowotnej i pozostałe terminy

Termin sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r. mija 20 maja 2025r.

Należy zaznaczyć, iż dokładnie w tym samym terminie przedsiębiorca musi uregulować roczną składkę zdrowotną (składka zdrowotna do dopłaty).

ISTOTNE:

W sytuacji, gdy termin złożenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej, czyli formularzy DRA (jednoosobowa działalność bez pracowników, wspólnik spółki osobowej) albo DRA i RCA (jednoosobowa działalność z pracownikami) przypada w sobotę, niedzielę lub święto ustawowo wolne od pracy, wtedy powyższy termin jest ustawowo przesunięty na pierwszy dzień roboczy po dniu wolnym.

Co natomiast w sytuacji, kiedy w wyniku sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r. wystąpi nadpłata składki zdrowotnej? W takiej sytuacji przedsiębiorca ma dwie opcje:

1. pozostawić kwotę nadpłaty składki zdrowotnej i wtedy zostanie ona zaliczona na poczet zaległości w składkach ZUS a jeżeli ich nie ma to na poczet składek ZUS za kolejny / kolejne miesięczne okresy rozliczeniowe,
2. ubiegać się o zwrot na rachunek bankowy nadpłaty składki zdrowotnej, w tym celu przedsiębiorca musi złożyć wniosek RZS-R, w którym należy wpisać jedno z kont zarejestrowanych w PUE ZUS do zwrotu najdalej w terminie do dnia 02.06.2025r. (wniosek ten powinien utworzyć się automatycznie na koncie przedsiębiorcę w PUE ZUS w drugim dniu po przesłaniu do ZUS rocznego rozliczenia składki zdrowotnej) .

ZUS w różnych terminach przekaże na ww. rachunek bankowy nadpłatę składki zdrowotnej. Jedni otrzymają zwrot szybciej inni później. Niemniej ostateczny termin zwrotu nadpłaty składki zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r. to dzień 01.08.2025r.

W tym miejscu należałoby wspomnieć o jeszcze jednym bardzo ważnym terminie.

Jeżeli przedsiębiorca pomyli się przy sporządzaniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r. i w takiej też postaci prześlę formularze do ZUS to ma jeszcze możliwość dokonania korekty tegoż rozliczenia.

Należy jednak podkreślić, iż gdy błąd jest popełniony w trakcie roku wówczas przedsiębiorca musi skorygować miesiąc, w którym ten błąd jest popełniony jak i deklarację za 04/2025r., w której jest ujęte roczne rozliczenie składki zdrowotnej.

Dzieje się tak, dlatego, iż roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2024r. sporządzane w formularzach ZUS składanych okres 04/2025r. obejmuje należne składki zdrowotne wykazane za każdy miesiąc we wszystkich miesięcznych formularzy rozliczeniowych ZUS DRA albo ZUS DRA i RCA za okres składkowy od okresu 02/2024r. do okresu 01/2025r.

Korektę rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r. przedsiębiorca powinien przesłać do ZUS najdalej w terminie do dnia 01.07.2025r. w przypadku, gdy nie składał wniosku RZS-R, czyli o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej.

Jeżeli jednak złoży taki wniosek wówczas korektę rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2024r. przedsiębiorca składa do ZUS najdalej do dnia złożenia wniosku RZS-R, czyli zwrot nadpłaty składki zdrowotnej.

Przed sporządzeniem rocznego rozliczenia składki zdrowotnej

Zanim przedsiębiorca przejdzie do obliczenia rocznej składki zdrowotnej za 2024r. musi pamiętać o przygotowaniu kilku danych niezbędnych do sporządzenia tego rozliczenia.

Jedną z tych danych jest określenie tzw. roku składkowego, który jest zależny od stosowanej formy opodatkowania.

Jeżeli stosuje formę opodatkowania podatek liniowy albo skalę podatkową wówczas rok składkowy za 2024r. trwa od lutego 2024r. do stycznia 2025r. a dotyczy dochodu za okres od stycznia 2024r. do grudnia 2024r. Zatem podstawą do obliczenia rocznej składki zdrowotnej u przedsiębiorców na skali podatkowej albo podatku liniowym będzie, zatem dochód z działalności gospodarczej za okres od stycznia 2024r. do grudnia 2024r.

Kolejna istotna kwestia to ewentualne wyłącznie z tego dochodu przychodów i kosztów niepodlegających, niewchodzących w skład dochodu (podstawy zdrowotnej).

Następna kwestia to suma zapłaconych, odliczonych w roku 2024r. składek ZUS na ubezpieczenia społeczne a także suma należnych, zapłaconych składek ZUS na ubezpieczenie zdrowotne za 2024r.

Poza tym przedsiębiorca musi ustalić liczbę miesięcy podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne w 2024r., liczby miesięcy prowadzenia działalności w 2024r., liczby miesięcy zawieszenia działalności w 2024r.

Mając skompletowane powyższe dane przedsiębiorca może przystąpić do obliczenia rocznej składki zdrowotnej.

Roczna składka zdrowotna w skali podatkowej albo w podatku liniowym za 2024r.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy o opiece zdrowotnej roczna podstawa do obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność stosujących skalę podatkową albo podatek liniowy stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy, jako różnica między osiągniętymi przychodami z działalności gospodarczej a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów (z uwzględnieniem wyłączeń niektórych przychodów, kosztów oraz okresów w roku składkowym) pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Etapy ustalania rocznej podstawy do obliczenia składki zdrowotnej w skali podatkowej lub w podatku liniowym
Przychody z działalności gospodarczej	–	Koszty uzyskania przychodów	–	Zapłacone za siebie, niezaliczone do kosztów składki ZUS społeczne	=	Roczna podstawa do obliczenia składki zdrowotnej

ISTOTNE:

W przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą, którzy stosują formę opodatkowania:

1. skalą podatkową,
2. podatek liniowy

– minimalna roczna podstawa do obliczenia składki zdrowotnej oraz minimalna roczna składka zdrowotna za 2024r. wynosi:

Minimalna roczna podstawa do obliczenia składki zdrowotnej oraz minimalna roczna składka zdrowotna za 2024r. w skali podatkowej lub w podatku liniowym
Minimalna roczna podstawa do obliczenia składki zdrowotnej	Minimalna roczna składka zdrowotna
50.904 zł	4.581,36 zł
12 x 4.242 zł	50.904 zł x 9% W podatku liniowym jeżeli roczny dochód – roczna podstawa obliczenia składki zdrowotnej za 2024r. wynosi więcej niż 93.497,20 zł wówczas składka zdrowotna wyniesie więcej niż ww. roczna składka minimalna
Podstawa do obliczenia składki zdrowotnej liczona jest, jako iloczyn: ilość miesięcy prowadzenia działalności w roku kalendarzowym, za który rozliczana jest roczna składka zdrowotna oraz, kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązująca w pierwszym dniu roku składkowego – na dzień 01.02.2024r. a więc 4.242 zł	Roczna składka zdrowotna liczona jest, jako iloczyn: podstawy (minimalnej) do obliczenia składki zdrowotnej, oraz stawki 9 % w przypadku skali podatkowej, albo stawki 4,9% w przypadku podatku liniowego – natomiast, gdy obliczona składka zdrowotna przy użyciu stawki 4,9% nie przekracza ww. rocznej, minimalnej składki zdrowotnej to za roczną składkę zdrowotną przedsiębiorca przyjmuje właśnie tę minimalną, roczną składkę zdrowotną

Ustalenie rocznego dochodu z działalności jest jednym z najważniejszych etapów obliczenia rocznej składki zdrowotnej.

Ustalając roczny dochód z działalności przedsiębiorca nie powinien brać pod uwagę dochodu / straty powstałych w okresie:

1. zawieszenia działalności gospodarczej,
2. niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. podleganie innemu niż polskie ustawodawstwo z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, ale i ubezpieczeń społecznych),
3. zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej (np. posiadanie stopnia niepełnosprawności i uzyskiwanie niskich dochodów),
4. wypełnienia warunków do ubezpieczenia w KRUS.

Poza tym przedsiębiorca w dochodzie będącym podstawą składki zdrowotnej nie może uwzględnić poniżej wyszczególnionych kategorii.

Dochód z działalności gospodarczej będący podstawą obliczenia składki zdrowotnej nie powinien zawierać wymienionych niżej kategorii przychodów i kosztów
Lp.	Wykaz przychodów i/lub kosztów (dochodów), strat
1.	Poniesione straty z lat ubiegłych z działalności gospodarczej, (jeżeli przedsiębiorca osiąga bieżącą stratę za rok, za którym obliczana jest składka zdrowotna, wówczas należną roczną składką zdrowotną będzie minimalna roczna składka zdrowotna)
2.	Osiągnięte przychody i poniesione koszty z działalności w okresie zawieszenia jej prowadzenia
3.	Osiągnięte przychody i poniesione koszty z działalności w okresie niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz w okresie korzystania ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej
4.	Uzyskane przychody korzystające ze zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych takich jak: ulga dla pracujących seniorów, ulga na powrót, ulga dla rodzin wielodzietnych,
5.	Uzyskany dochód ze zbycia środka trwałego w 2024r. przedsiębiorca nie zwiększa o ujęte w kosztach firmy przed 2022r. odpisy amortyzacyjne
6.	Osiągnięte przychody i poniesione koszty związane z korzystaniem ulgi na badania i rozwój, z działalnością prowadzoną w specjalnych strefach ekonomicznych, w związku z realizacją nowych inwestycji

Ustalając dochód dla celów obliczenia rocznej składki zdrowotnej za 2024r. przedsiębiorca powinien pamiętać, iż w tym dochodzie niekiedy należy uwzględnić różnice remanentowe a dokładnie:

• obniżyć dochód będący podstawą obliczenia rocznej składki zdrowotnej w przypadku, gdy remanent końcowy jest niższy od remanentu początkowego, jeżeli różnice remanentowe nie były ujęte w rozliczeniach miesięcznych, a jeżeli były uwzględniane w rozliczeniach miesięcznych wówczas dochód na bieżąco był korygowany o miesięczne różnice remanentowe, albo
• nie dokonywać zwiększenia dochodu o różnicę remanentową w przypadku, gdy remanent końcowy jest wyższy od remanentu początkowego (tej różnicy przedsiębiorca nie uwzględnia w dochodzie będącym podstawą obliczenia składki zdrowotnej).

Ustalając dochód dla celów obliczenia rocznej składki zdrowotnej za 2024r. przedsiębiorca jeszcze uwzględnia dochód ze zbycia środków trwałych.

Dopiero w przypadku ustalania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2025r. składanym w 2026r. ustawodawca zlikwidował obowiązek ustalania dochodu ze zbycia środków trwałych, który będzie doliczany do dochodu będącego podstawą do obliczenia składki zdrowotnej. Natomiast przedsiębiorca będzie mógł dobrowolnie, jeżeli będzie chciał ustalać dochód ze sprzedaży środka trwałego i doliczać go do rocznej podstawy składki zdrowotnej.

Przykład 1

Przedsiębiorca od 3 lat prowadzi działalność gospodarczą, z której przychody opodatkowuje skalą podatkową. Dochód z działalności za 2024r. (okres składkowy od 02.2024r. do 01.2025r. który bierze pod uwagę dochód od 01.2024r. do 12.2024r.) będący podstawą obliczenia składki zdrowotnej to 150.000 zł.

W ww. okresie składkowym przedsiębiorca wykazał w deklaracjach DRA należne, miesięczne składki zdrowotne z działalności na sumę 14.700 zł.

W wyniku sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej – roczna należna składka zdrowotna za 2024r. wyniosła 13.500 zł.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej wykazało, zatem nadpłatę rocznej składki zdrowotnej w kwocie 1.200 zł.

Przedsiębiorca może ubiegać się o zwrot kwoty nadpłaty składki zdrowotnej w terminie do dnia 02.06.2025r. albo pozostawić nadpłatę na swoim koncie składkowym w ZUS do rozliczenia na poczet kolejnych zobowiązań albo widniejących na koncie zaległości.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej u przedsiębiorców stosujących ryczałt ewidencjonowany będzie przedmiotem odrębnej publikacji.