Opublikowano: 2025-06-07

Jeszcze kilka lat temu narzędzie ulgi na złe długi było dostępne wyłącznie na gruncie podatku VAT.

W aktualnym stanie prawnym jest dostępne także w podatku dochodowym od osób fizycznych PIT (również CIT).

Czym jest ulga na złe długi w PIT

Ulga na złe długi w PIT to możliwość obniżenia kwoty zaliczki na podatek dochodowy, ale i rocznego podatku dochodowego PIT z przyczyny nieotrzymania zapłaty za wystawione faktury sprzedaży w ramach prowadzonej działalności.

Ulga na złe długi w PIT dostępna jest więc tylko w odniesieniu do przedsiębiorców, tzn. skorzystać z niej może tylko przedsiębiorca. Co innego dłużnik, ale o tym w dalszej części publikacji.

Jak działa ulga na złe długi w PIT

Zasady działania ulgi na złe długi w PIT zostały zaordynowane w art. 26i oraz w art. 44 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 zwanej dalej ustawą o PIT), ale i w art. 11 ustawy z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ( zwanej dalej ustawą o ryczałcie).

ISTOTNE:

Wierzyciel ma możliwość (a nie obowiązek) skorzystania z ulgi na złe długi w PIT natomiast dłużnik ma obowiązek zastosowania ulgi na złe długi w PIT.

Ulga na złe długi w PIT dostępna jest dla osób fizycznych prowadzących działalność, które stosują formę opodatkowania:

• ryczałt ewidencjonowany, albo
• skalę podatkową, albo
• podatek liniowy.

ISTOTNE:

Ulga na złe długi w PIT nie może być zastosowana do transakcji handlowych pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Przedsiębiorca – wierzyciel ma możliwość obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym, czyli dochodu do opodatkowania (rocznego lub miesięcznego – w trakcie roku) o zaliczaną do przychodów z działalności wartości faktury sprzedaży (wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej), która nie została uregulowana lub zbyta.

Zmniejszenia dochodu do opodatkowania wierzyciel dokonuje w zeznaniu podatkowym (PIT-36, PIT-36L, PIT-28) składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

ISTOTNE:

Wierzyciel zmniejsza dochód do opodatkowania w zeznaniu rocznym, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.

ISTOTNE:

Okres 90 dni należy liczyć od pierwszego dnia następującego po określonym na fakturze (rachunku) lub w umowie upływie terminu do uregulowania zobowiązania

Przedsiębiorca – dłużnik ma obowiązek zwiększyć podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym, czyli dochód do opodatkowania (roczny lub miesięczny – w trakcie roku) o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania – wartość faktury do zapłaty, która nie została uregulowana.

Zwiększenia dochodu do opodatkowania wierzyciel dokonuje w zeznaniu podatkowym (PIT-36, PIT-36L, PIT-28) składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

ISTOTNE:

Dłużnik obowiązkowo zwiększa dochód do opodatkowania w zeznaniu rocznym, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została przez niego uregulowana.

ISTOTNE:

Obniżenie dochodu po stronie wierzyciela i zwiększenie dochodu po stronie dłużnika może mieć miejsce już w trakcie roku tzn. w miesiącu, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, czyli na etapie obliczania zaliczki na podatek dochodowy PIT.

ISTOTNE:

Zwiększenie albo obniżenie dochodu w przypadku podatników stosujących ulgę na etapie zeznania rocznego należy dokonywać po odliczeniu składek ZUS, straty podatkowej z lat ubiegłych oraz ulg odliczanych od dochodu (nie od podatku).

Warunki zastosowania ulgi na złe długi w PIT w skali podatkowej i w podatku liniowym

Zastosowanie ulgi na złe długi wymaga spełnienia poniższych warunków:

1. transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium RP,
2. dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
3. od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku, gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności.

Ulga na złe długi w PIT może być zastosowana, gdy stronami są wyłącznie przedsiębiorcy (jedną ze stron nie może być konsument).

Ulga na złe długi w PIT dotyczy należności niezapłaconej z działalności gospodarczej wynikającej z wystawionej faktury sprzedaży, która dotyczy transakcji krajowej.

Należy podkreślić, iż ulga na złe długi w PIT nie dotyczy należności przedawnionej.

Ponadto dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie może być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Ulga na złe długi w PIT a strata podatkowa

Może się zdarzyć, iż wierzyciel albo dłużnik bądź oboje za okres, w którym stosowali ulgę na złe długi ponieśli stratę podatkową.

W takim wypadku zastosowanie ulgi na złe długi w PIT odbywa się w następujący sposób.

Zastosowanie ulgi na złe długi w przypadku straty podatkowej
Wierzyciel	Dłużnik
Strata podatkowa wystąpiła: w miesiącu zastosowania ulgi a więc w miesiącu, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, w roku zastosowania ulgi a więc w roku, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie
Wierzyciel ma uprawnienie zwiększyć kwotę straty podatkowej o zaliczaną do przychodów nieotrzymaną kwotę z faktury sprzedaży, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie	Dłużnik ma obowiązek zmniejszenia kwoty straty podatkowej o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość otrzymanej faktury do zapłaty, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie
Powyższego zwiększenia straty wierzyciel dokonuje, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta	Powyższego zmniejszenia straty dłużnik dokonuje, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta

ISTOTNE:

Jeżeli u dłużnika wartość zobowiązania wynikającego z nieopłaconej faktury jest wyższa od kwoty straty podlegającej zmniejszeniu, wówczas różnica zwiększa podstawę opodatkowania (dochód do opodatkowania).

Zapłata zobowiązania – korekta ulgi

Jeżeli po roku podatkowym, w którym dokonano zmniejszenia dochodu lub zwiększenia straty (wierzyciel) oraz zwiększenia dochodu lub pomniejszenia straty (dłużnik) następuje zapłata należności z faktury przez dłużnika albo jej sprzedaż przez wierzyciela wówczas:

1. wierzyciel jest zobligowany do zwiększenia dochodu do opodatkowania lub zmniejszenia straty,
2. dłużnik jest zobligowany do zmniejszenia dochodu do opodatkowania lub zwiększenia straty

– w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym należność została uregulowana lub zbyta, o wartość kwot, które wcześniej zostały odliczone albo doliczone do dochodu (albo powiększały lub pomniejszały stratę).

Powyższych czynności wierzyciel jak i dłużnik może dokonać już w trakcie roku na etapie obliczania zaliczek na podatek dochodowy.

Ulga na złe długi w PIT a ryczałt

Ryczałtowcy także zostali objęci ulgą na złe długi w PIT.

Zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy o ryczałcie:

1. wierzyciel (sprzedawca) może pomniejszyć przychody z działalności o zaliczaną do przychodów należnych wartość niezapłaconej faktury, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub rachunku lub w umowie,
2. dłużnik (nabywca) ma obowiązek zwiększenia przychodów z działalności o wartość otrzymanej i niezapłaconej faktury z tytułu zakupu towaru związanej z prowadzoną działalnością jak i z tą fakturą (przychodem wynikającym z tej faktury), które nie zostało uregulowane, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub rachunku lub w umowie.

Okres 90 dni liczy się tak jak w przypadku skali podatkowej lub podatku liniowego.

Jeżeli u wierzyciela wartość nieopłaconej faktury, o którą zmniejsza on przychody z działalności jest wyższa od tych przychodów wówczas zmniejszenia o tę nieodliczoną wartość wierzyciel dokonuje w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia. Zasada ta obowiązuje także w przypadku zapłaty zobowiązania albo sprzedaży należności.

Zmniejszenia przychodów w kolejnych latach wierzyciel dokonuje oczywiście, jeżeli należność z faktury nadal nie został opłacona lub zbyta.

ISTOTNE:

Wierzyciel dokonuje zmniejszenia przychodów z działalności o wartość niezapłaconej faktury, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego należność z faktury nie została uregulowana lub zbyta.

Dłużnik dokonuje zwiększenia przychodów z działalności o wartość nieuregulowanej faktury, jeżeli do dnia złożenia zeznania podatkowego zobowiązanie nie zostało uregulowane.

Warunki zastosowania ulgi na złe długi w ryczałcie przedstawiono w poniższej tabeli.

Warunki zastosowania ulgi na złe długi w ryczałcie
	Opis
1	Transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium RP,
2	Dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
3	Od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku, gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności.

W przypadku, gdy po roku podatkowym, w którym wierzyciel dokonał zmniejszenia przychodu otrzyma on zapłatę należności z faktury albo ją sprzeda wówczas będzie zobligowany do zwiększenia przychodu w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym należność ta została uregulowana lub zbyta, o wartość kwot, które wcześniej zostały odliczone od przychodu.

Natomiast w sytuacji, gdy po roku podatkowym, w którym dłużnik dokonał zwiększenia przychodów uregulował zobowiązanie z faktury wówczas będzie zobligowany do zmniejszenia przychodów w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym zobowiązanie to zostało uregulowane, o wartość kwot, które wcześniej zostały doliczone do przychodu.