Opublikowano: 2025-08-22

Popularnym zabiegiem mającym na celu optymalizację obciążeń publiczno-prawnych jest tzw. samozatrudnienie i rezygnacja z umowy o pracę, czy też umowy zlecenia na rzecz jednoosobowej działalności gospodarczej. W niniejszym wpisie porównamy obciążenia podatkowo-składkowe oraz podpowiemy na co zwrócić uwagę decydując się na pracę w oparciu o umowę B2B!

Ryzyko, konstrukcja umowy i praca dla byłego pracodawcy – czyli najważniejsze niuanse przy przechodzeniu na samozatrudnienie

Rezygnując z etatu na rzecz umowy B2B należy wziąć pod uwagę nie tylko korzyści finansowe, które zaprezentujemy w dalszej części niniejszego artykułu, lecz również wady tego rozwiązania, do których należy przede wszystkim inny charakter odpowiedzialności za efekty wykonywanej pracy. Odpowiedzialność przy samozatrudnieniu jest odpowiedzialnością nieograniczoną, uregulowaną w przepisach kodeksu cywilnego. Warto więc zadbać o odpowiednie zapisy w umowie np. poprzez ograniczenie odpowiedzialności do wysokości sumy ubezpieczenia z polisy.

Kolejną kwestią jest zadbanie o brak możliwości podważenia stosunku cywilnoprawnego w przyszłości, a tym samym utraty korzyści finansowych w postaci niższych podatków i składek. Umowa B2B nie może nosić cech umowy o pracę, a więc np. zawierać wzmianek o urlopie, czy przenosić ryzyka na zleceniodawcę. Należy również pamiętać, że świadczenie analogicznych usług w ramach działalności gospodarczej, które wcześniej były wykonywane w ramach umowy o pracę może pozbawić podatnika prawa do podatku liniowego, ryczałtu, czy ulg w ZUS.

Umowa o pracę z wysokim wynagrodzeniem – przeliczenie obciążeń fiskalnych

Punktem wyjścia do dalszych rozważań będzie ukazanie całkowitych obciążeń podatkowo składkowych, obowiązujących przy umowie o pracę. Dla zobrazowania kontrastu, pod uwagę weźmiemy stosunkowo wysokie wynagrodzenie w wysokości 32 500 zł brutto miesięcznie (390 000 zł rocznie). Zakładamy ponadto podwyższone koszty uzyskania przychodów.

Obciążenia podatkowo-składkowe w skali roku potrącane przez pracodawcę od takiej umowy wynoszą:

• 38 852,39 zł – składki ZUS społeczne ubezpieczonego (czyli wszystkie składki społeczne potrącane z wynagrodzenia brutto pracownika),
• 31 603, 27 zł – składka ZUS zdrowotna (potrącana z wynagrodzenia brutto pracownika),
• 83 612 zł – zaliczka na podatek dochodowy PIT (potrącana z wynagrodzenia brutto pracownika).

Łącznie w skali roku pracodawca potrąci 154 067,66 zł. Należy pamiętać ponadto, że powyższe kalkulacje nie uwzględniają składek ZUS pracodawcy w wysokości 58 764,89 zł (składki nie ujęte w wynagrodzeniu brutto, które pracodawca finansuje z własnych środków). Całkowite obciążenia fiskalne takiej umowy w skali roku przekraczają 200 000 zł!

Składki społeczne przy działalności gospodarczej są stałe i niezależne od formy opodatkowania

Najmniej złożoną kalkulacją jest porównanie składek społecznych, czyli kwoty 38 852,39 zł, bowiem składki społeczne przy działalności gospodarczej są stałe i nie zależą od wybranej formy opodatkowania.

W pierwszym roku prowadzenia działalności gospodarczej, mając prawo do ulgi na start przez pierwsze 6 miesięcy, gdzie opłacana jest wyłącznie składka zdrowotna, przedsiębiorca zapłaci składki społeczne jedynie za pół roku.

W ramach ZUS preferencyjnego (niższe składki ZUS przez kolejne 24 miesiące), przedsiębiorca w 2025 zapłaci jedynie 6 x 442,90 zł, czyli 2 657,40 zł (składki ZUS dla roku 2025 z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym). Różnica kwoty 2 657,40 zł w stosunku do kwoty 38 852,39 zł jest zasadnicza. Należy pamiętać, że niska podstawa dla składek społecznych wiąże się z niewielkimi ewentualnymi świadczeniami.

Zakładając scenariusz, iż przedsiębiorca wykorzysta 6 miesięcy ulgi na start i 24 miesiące ZUSu preferencyjnego, po tym okresie zapłaci w skali roku 11 x 1 773,96 zł (społeczne plus fundusz pracy; za 1 miesiąc uwzględniono wakacje składkowe), czyli 19 513,56 zł. Także w tym wariancie obciążenie składkami społecznymi przy działalności gospodarczej będzie niższe.

Składka zdrowotna i podatek dochodowy uzależnione są od formy opodatkowania

Porównanie obciążenia składką zdrowotną i podatkiem dochodowym jest nieco bardziej złożone, ponieważ należy wziąć pod uwagę formę opodatkowania (w ramach każdej formy opodatkowania zmienia się wysokości stawki podatku i składki zdrowotnej).

Alternatywą do skali podatkowej, która w przypadku wysokiego wynagrodzenia jest nieopłacalna jest:

• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – stawka podatku zależy od rodzaju świadczonych usług (art. 12 ustawy o ryczałcie). Dla usług z reguły stosuje się stawkę w wysokości 15% (np. usługi marketingowe), 12% (usługi IT), czy 8,5% (dla usług nie przypisanych do innych stawek). Składka zdrowotna natomiast, uzależniona jest od sumy rocznych przychodów. Istnieją 3 przedziały: do 60 tys., od 60 tys. do 300 tys. i powyżej 300 tys. – czyli dla naszych obliczeń właściwy jest ostatni, najwyższy przedział,
• podatek liniowy – stawka podatku wynosi 19% od dochodu, natomiast składka zdrowotna wynosi 4,9% od dochodu. Łącznie 23,9% od dochodu.

Obciążenie składną zdrowotną i PIT w każdym wariancie będzie niższe

Przy wynagrodzeniu z umowy o pracę w wysokości 32 500 zł brutto miesięcznie, 390 000 zł rocznie każda z wyżej wymienionych, alternatywnych form opodatkowania będzie bardziej korzystna. Mianowicie:

• składka zdrowotna przy ryczałcie wyniesie 12 x 1 384,97 zł, czyli 16 619,64 zł, a więc istotnie mniej od kwoty 31 603,27 zł,
• podatek dochodowy przy ryczałcie 15%, wyniesie 15% x 390 000 zł (dla uproszczenia pomijamy odliczenie składek ZUS od przychodu), czyli 58 500 zł, a więc istotnie mniej od kwoty 83 612 zł. Wysokości podatku przy stawce 12%, czy też 8,5% byłaby znacząco niższa. Należy każdorazowo zweryfikować rodzaj świadczonych usług i precyzyjnie dopasować stawkę ryczałtu,
• składka zdrowotna przy podatku liniowym zakładając brak jakichkolwiek kosztów uzyskania przychodów wyniesie 4,9% x 390 000 zł, czyli 19 110 zł,
• podatek dochodowy przy podatku liniowym zakładając brak jakichkolwiek kosztów uzyskania przychodów wyniesie 19% x 390 000 zł, czyli 74 100 zł.

Końcowo należy podkreślić, że obciążenie podatkiem dochodowym przy skali podatkowej (podstawowej formie opodatkowania właściwej dla umowy o pracę), mogłoby być zredukowane dzięki wspólnemu rozliczeniu z małżonkiem, czy rozliczeniu jako osoba samotnie wychowująca dzieci. Analizę opłacalności danej formy opodatkowania należy przeprowadzić indywidualnie dla każdego podatnika z uwzględnieniem jego specyfiki (m.in. wysokość przychodów/kosztów/dochodów, rodzaju świadczonych usług, czy możliwości wspólnego rozliczenia).

Autor: Łukasz Kluczyński