Opublikowano: 2025-10-09

Poza obligatoryjnym remanentem na koniec i początek roku podatnicy mają możliwość dobrowolnego sporządzania remanentu za miesięczne okresy kalendarzowe.

Remanent może dotyczyć nie tylko okresów miesięcznych, ale także np. kwartalnych, półrocznych lub innych. Niekiedy remanent musi być sporządzony w trakcie roku i to obowiązkowo.

W sytuacji, gdy podatnik sporządzi remanent ma tylko 14 dni na wycenę wartościową składników ujętych w tym remanencie. Poza tym każdy remanent ma swoje skutki w podatku dochodowym. Skutki podatkowe miesięcznego remanentu dodatkowo oddziałują na wysokość podatku już w trakcie roku.

Czym jest remanent

Remanent to nic innego jak dokonanie przez przedsiębiorcę oraz osoby przez niego upoważnione spisu ilościowego, wartościowego towarów, materiałów, surowców, produkcji niezakończonej, odpadów oraz innych składników majątku najczęściej na koniec roku podatkowego.

Remanent polega więc na spisaniu tego, co zostało na koniec roku podatkowego, przy czym należy określić ilość danego składnika, jaka pozostała na stanie oraz jego wartość.

ISTOTNE:

Wartość ustalonego remanentu wpływa na wysokość rocznego podatku dochodowego (skala podatkowa, podatek liniowy, CIT).

Jeżeli remanent jest sporządzany w trakcie roku wartość remanentu wpływa także na zaliczki na podatek dochodowy.

Obowiązek sporządzenia remanentu

Czy remanent jest obowiązkowy? Tak, ale dla podatników, którzy prowadzą:

1. księgi rachunkowe, albo
2. podatkową księgę przychodów i rozchodów (PKPiR).

Podatnicy stosujący ryczałt ewidencjonowany albo kartę podatkową nie mają obowiązku sporządzania spisu z natury. Mogą jednak go sporządzać na zasadzie dobrowolności.

W odniesieniu do PKPiR Zgodnie z § 24 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23.12.2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2019 r. poz. 2544) podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury:

1. towarów handlowych,
2. materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych,
3. półwyrobów,
4. produkcji w toku,
5. wyrobów gotowych,
6. braków i odpadów.

ISTOTNE:

Remanent obligatoryjnie sporządzają osoby fizyczne stosujące skalę podatkową albo podatek liniowy jako formę opodatkowania przychodów z działalności oraz oczywiście osoby prawne, jednostki organizacyjnie nieposiadające osobowości prawnej, które prowadzą działalność na konkretny dzień w roku podatkowym:

• na ostatni dzień roku podatkowego (remanent ten jest jednocześnie remanentem początkowy na pierwszy dzień kolejnego roku),
• na dzień żądany przez naczelnika urzędu skarbowego,
• na dzień rozpoczęcia działalności w roku podatkowym.
• na dzień likwidacji działalności gospodarczej,
• na dzień zmiany wspólnika albo zmiany proporcji udziałów wspólników,
• na dzień utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym.

Należy podkreślić, iż podatnik prowadzący działalność gospodarczą ma obowiązek sporządzić remanent także, gdy wie, że jego wynik wartościowy wyniesie 0 zł.

Wytyczne do sporządzania remanentu

Remanent jest dokumentem sporządzonym przez przedsiębiorcę, który zawiera ilość i wartość towarów, materiałów, surowców, odpadów i pozostałych składników majątku na koniec roku kalendarzowego lub innego okresu czasu to też musi być ustalony bardzo dokładnie. Co więcej wpływa on na wysokość podatku dochodowego toteż jego kompletność jest wręcz pożądana.

Zgodnie z § 24 ww. rozporządzenia remanent musi obejmować niektóre składniki majątku firmowego przedsiębiorcy, które pozostały u niego na dzień sporządzania remanentu. Wymieniono je w poniższej tabeli.

Składniki majątku przedsiębiorcy podlegające obligatoryjnemu spisaniu w remanencie
Lp.	Wykaz składników	Wycena składnika majątku ujętego w remanencie
1.	Produkcja w toku	Według kosztu wytworzenia
2.	Materiały (surowce) podstawowe, pomocnicze i towary handlowe stanowiące własność przedsiębiorcy (firmy)	Według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu (należy brać pod uwagę najniższą z ww. cen)
3.	Materiały, towary handlowe występujące poza miejscem prowadzenia działalności (na dzień sporządzania remanentu)	Według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu (należy brać pod uwagę najniższą z ww. cen)
4.	Materiały, towary nabyte na drodze darowizny – przeznaczone na cele firmowe	Według wartości rynkowej (wartość materiałów, towarów nabytych w darowiźnie wyłącza się z sumy remanentu)
5.	Półwyroby, półfabrykaty, wyroby gotowe, braki produkcyjne	Według kosztów wytworzenia
6.	Odpady	Według wartości szacunkowej (należy oszacować wartość odpadów z uwzględnieniem potencjalnej ich przydatności w dalszej eksploatacji)

Remanent, jako dokument posiadający cechy rzetelności musi zawierać ustawowe elementy.

Wymieniono je w poniższej tabeli.

Ustawowe elementy remanentu
Lp.	Wykaz
1.	Imię i nazwisko przedsiębiorcy
2.	Dzień sporządzania remanentu
3.	Numery kolejne pozycji arkusza remanentu
4.	Szczegółowe określenie towaru i innych składników majątku objętych remanentem
5.	Jednostka miary towaru i innych składników majątku objętych remanentem
6.	Ilość towarów, materiałów stwierdzona w czasie remanentu
7.	Cena w złotych i groszach za jednostkę miary towaru i innych składników majątku objętych remanentem
8.	Wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową
9.	Wartość wynikającą z przemnożenia ilości innych składników objętych remanentem przez ich cenę jednostkową
10.	Łączna wartość remanentu
11.	Wyrażenie „Spis zakończono na pozycji …”
12.	Podpisy osób sporządzających remanent

Miesięczny remanent w PIT

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają możliwość sporządzania miesięcznego remanentu, czyli w trakcie roku. Jest to remanent dobrowolny, a więc nie obowiązkowy. Podatnik sam decyduje, iż chce sporządzać remanent miesięczny.

Należy jednak podkreślić, iż występuje w tej kwestii pewien wyjątek. Naczelnik urzędu skarbowego może wydać decyzję (postanowienie) obligującą podatnika do sporządzenia remanentu za konkretny okres czasu i może to być jeden miesiąc a może być to kilka miesięcy.

Remanent sporządzany dobrowolnie w trakcie roku może być sporządzany za okresy miesięczne, ale może być sporządzany też za okresy kwartalne, półroczne, inne.

Jeżeli remanent miesięczny jest sporządzany dobrowolnie to podatnik nie ma obowiązku zgłaszania tego faktu do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

Skutki podatkowe miesięcznego remanentu w PIT

Przedsiębiorcy prowadzący PKPiR na skali albo na podatku liniowym mają obowiązek comiesięcznego ustalania dochodu do opodatkowania i obliczania od tego dochodu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wynika to z art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 zwanej dalej ustawą o PIT).

Idąc dalej zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy o PIT dochód z działalności gospodarczej stanowiący podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących PKPiR jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania.

Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2 ustawy o PIT.

W art. 24 ust. 2 ustawy o PIT prawodawca mówi, że u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących PKPiR dochód z działalności stanowi różnicę między przychodem a kosztami uzyskania tych przychodów powiększoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego.

Jeżeli remanent końcowy (na koniec roku) jest wyższy niż remanent początkowy (na początek roku) to różnica ta zwiększa wartość dochodu do opodatkowania (pomniejsza stratę) na koniec roku. Jeżeli remanent końcowy (na koniec roku) jest niższy niż remanent początkowy (na początek roku) to różnica ta zmniejsza wartość dochodu do opodatkowania (powiększa stratę) na koniec roku.

Powyższe rozróżnienie zaprezentowano w poniższej tabeli.

REMANENT NA KONIEC ROKU (KOŃCOWY)	>	REMANENT NA POCZĄTEK ROKU (POCZĄTKOWY)	=	PODWYŻSZA PODATEK DOCHODOWY
REMANENT NA KONIEC ROKU (KOŃCOWY)	<	REMANENT NA POCZĄTEK ROKU (POCZĄTKOWY)	=	OBNIŻA PODATEK DOCHODOWY

Zgodnie § 24 ust. 3 ww. rozporządzenia kwota remanentu (spisu z natury) podlega wpisaniu do PKPiR także wówczas, gdy osoby prowadzące działalność gospodarczą sporządzają go za okresy miesięczne oraz gdy na podstawie odrębnych przepisów jego sporządzenie zarządził naczelnik urzędu skarbowego.

ISTOTNE:

Różnicę remanentu rocznego (pomiędzy końcem a początkiem roku) podatnik ujmuje tylko w zeznaniu rocznym albo w zaliczce za grudzień lub kwartał roku rozliczeniowego.

Różnice remanentowe miesięczne lub za inne okresy nie są brane pod uwagę do ustalania rocznego dochodu z działalności gospodarczej, który jest (będzie) ujęty w zeznaniu rocznym PIT.

ISTOTNE:

Natomiast różnicę remanentów miesięcznych podatnik ujmuje na koniec miesiąca, na który ustalony jest miesięczny remanent końcowy a więc tylko na etapie ustalania zaliczki na podatek dochodowy.

Różnicę remanentów miesięcznych podatnik oblicza, jako różnicę między kwotą remanentu na koniec danego miesiąca a kwotą remanentu na koniec poprzedniego miesiąca.

Przykład 1

Podatnik zwolniony z VAT obliczył remanent na dzień 31.12.2024r. na kwotę 10.000 zł brutto.

Remanent ten jest równocześnie remanentem na dzień 01.01.2025r.

Podatnik w 2025r. stosuje comiesięczne ustalanie remanentu na koniec każdego miesiąca.

Na dzień 31.01.2025r. wyniósł on 1.500 zł.

Zatem miesięczna różnica remanentów (zmniejszająca RK < RP) opiewa na kwotę 8.500 zł.

Podatnik obliczając zaliczkę na podatek dochodowy za miesiąc styczeń 2025r. zmniejszy dochód do opodatkowania / powiększy poniesioną stratę o kwotę 8.500 zł.

Przykład 2

Czynny podatnik VAT ustali remanent na dzień 31.12.2024r. w kwocie 30.000 zł netto.

Na dzień 31.01.2025r. podatnik sporządził miesięczny remanent. Kwota remanentu to 7.000 zł netto.

Zatem miesięczna różnica remanentów (zmniejszająca RK < RP) opiewa na kwotę 23.000 zł.

Podatnik obliczając zaliczkę na podatek dochodowy za miesiąc styczeń 2025r. zmniejszy dochód do opodatkowania / powiększy poniesioną stratę o kwotę 23.000 zł.

Na dzień 28.02.2025r. podatnik sporządził miesięczny remanent. Kwota remanentu to 5.000 zł netto.

Zatem miesięczna różnica remanentów (zmniejszająca RK < RP) opiewa na kwotę 25.000 zł.

Podatnik obliczając zaliczkę na podatek dochodowy za miesiąc styczeń 2025r. zmniejszy dochód do opodatkowania / powiększy poniesioną stratę o kwotę 25.000 zł.

Miesięczny remanent – co ze składka zdrowotną

Na koniec warto zadać jeszcze jedne bardzo ważne pytanie. Czy remanent sporządzany miesięcznie ma wpływ na składkę zdrowotną opłacaną z tytułu prowadzenia działalności?

Zgodnie z art. 81 ust. 2c pkt 5 ustawy z dnia 27.08.2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146) przy obliczaniu miesięcznego dochodu z działalności gospodarczej (skala podatkowa, podatek liniowy) dla celów obliczenia podstawy składki zdrowotnej przedsiębiorca uwzględnia miesięczną różnicę remanentową (ustaloną za okres miesięczny).

Zależność różnicy remanentowej ujętej w dochodzie w kontekście wysokości składki zdrowotnej przedstawia poniższa tabela.

Jeżeli remanent końcowy jest większy niż remanent początkowy wówczas kwota różnicy remanentowej zwiększa wysokość składki zdrowotnej.

Natomiast, gdy remanent końcowy jest niższy niż remanent początkowy wówczas kwota różnicy remanentowej obniża wysokość składki zdrowotnej.