Przedsiębiorcy podlegający opodatkowaniu podatkiem PIT są zobligowani do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz osobnej ewidencji środków trwałych. W poniższym artykule zastanowimy się czy podatnik ma obowiązek ujęcia w KPiR wartości rynkowej środków trwałych

Środki trwałe a KPiR

W pierwszej kolejności wskażmy, że zgodnie z §  5 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie obowiązane do prowadzenia księgi prowadzą ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych zgodnie z art. 22n ust. 2-6 ustawy o podatku dochodowym.

Elementy składowe ewidencji środków trwałych określa art. 22n ust. 2 ustawy PIT. Zgodnie z treścią tego przepisu powinna ona zawierać m.in.:

• wartość początkową;

• stawkę amortyzacyjną;

• kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania tych odpisów, w tym także, gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji (wykazu), a następnie z niej wykreślony i ponownie wprowadzony;

• zaktualizowaną wartość początkową;

• zaktualizowaną kwotę odpisów amortyzacyjnych.

Dodatkowo w myśl §  17 ust. 2 ww. rozporządzenia podatnik jest obowiązany dokonać zapisów w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, najpóźniej w miesiącu przekazania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych do używania.

Warto też wskazać, że zgodnie z objaśnieniami do KPiR kolumna 13 „Pozostałe wydatki” jest przeznaczona do wpisywania pozostałych kosztów (poza wymienionymi w kolumnach 10-12), z wyjątkiem kosztów, których zgodnie z art. 23 ustawy o podatku dochodowym nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów. W kolumnie tej wpisuje się w szczególności takie wydatki, jak: czynsz za lokal, opłatę za energię elektryczną, gaz, wodę, c.o., opłatę za telefon, zakup paliw, wydatki dotyczące remontów, amortyzację środków trwałych, składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników w części finansowanej przez pracodawcę, składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników, wartość zakupionego wyposażenia, to jest rzeczowych składników majątku, związanych z wykonywaną działalnością, niezaliczonych, zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym, do środków trwałych.

WAŻNE

Biorąc pod uwagę regulacje rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR należy wskazać, że podatnik jest zobowiązany do ujęcia w księdze wyłącznie kwoty odpisu amortyzacyjnego. Przepisy rozporządzenia nie wymagają ujmowania w KPiR wartości rynkowej środka trwałego. Wartość początkowa środka trwałego jest wpisywana wyłącznie w ewidencji środków trwałych.

Cena rynkowa środka trwałego a spis z natury

W dalszej kolejności warto przejść do regulacji odnoszących się do obowiązku sporządzenia spisu z natury. Otóż zgodnie z §  24 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, zwanego „spisem z natury”, na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opłacania podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.

Następnie należy wskazać, że zgodnie z § 26 ust. 1 ww. rozporządzenia podatnik jest obowiązany wycenić materiały i towary handlowe objęte spisem z natury według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia; spis z natury półwyrobów (półfabrykatów), wyrobów gotowych i braków własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia, a odpadów użytkowych, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania.

Biorąc pod uwagę ww. przepisy należy stwierdzić, że obowiązkowy spis z natury swoim zakresem przedmiotowym nie obejmuje środków trwałych.

W tym przypadku należy zwrócić uwagę na treść art. 24 ust. 3a ustawy PIT. Przepis ten podaje, że w razie likwidacji działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, w tym także prowadzonych w formie spółki niebędącej osobą prawną, lub wystąpienia wspólnika z takiej spółki sporządza się wykaz składników majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej lub na dzień wystąpienia wspólnika z takiej spółki. Wykaz powinien zawierać co najmniej następujące dane:

• liczbę porządkową,
• określenie (nazwę) składnika majątku,
• datę nabycia składnika majątku,
• kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów,
• wartość początkową,
• metodę amortyzacji,
• sumę odpisów amortyzacyjnych oraz
• wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień wystąpienia lub likwidacji.

WAŻNE

Środki trwałe nie są wykazywane w spisie z natury o którym mowa w przepisach rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR. To oznacza, że cena rynkowa środka trwałego nie jest wykazywana w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Na zakończenie należy wskazać, że choć cena rynkowa może stanowić wartość początkową środka trwałego to jednak wielkość ta nie jest ujmowana w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. W tym zakresie należy posługiwać się ewidencją środków trwałych oraz wykazem składników majątku określonych w przepisach ustawy PIT.