Ustawa, zwana potocznie „tarczą antykryzysową”, oprócz rozwiązań mających wspierać przedsiębiorców, stała się narzędziem do nałożenia na nich dodatkowych obowiązków. Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020, poz. 568), obliguje zamawiających dzieła do raportowania w ZUS zwartych na tę okoliczność umów. W niniejszej publikacji prezentujemy kluczowe informacje na ten temat.

Nie wszystkie umowy o dzieło podlegają zgłoszeniu do ZUS

W pierwszej kolejności warto przytoczyć pełną treść stosunkowo krótkiej, obowiązującej od 1 stycznia 2021r. regulacji, za sprawą której obligatoryjnie zgłoszeniu do ZUS podlegają umowy o dzieło:

Płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje Zakład o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, w terminie 7 dni od dnia zawarcia tej umowy (art. 36 ust. 17 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych).

Analizując przytoczoną wyżej regulację, stwierdzić można, iż nie ma konieczności zgłaszania umów o dzieło:

• zawartych przed 1 stycznia 2021r.,
• zawartych z podmiotem nie mającym statusu płatnika składek i niebędącym osobą fizyczną np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością niebędąca płatnikiem składek nie ma obowiązku zgłaszania do ZUS zawartych umów o dzieło(pominięcie części podmiotów obowiązanych do zgłaszania umów o dzieło wydaje się niedopatrzeniem ustawodawcy. ZUS na swoich stronach internetowych potwierdza jednak taką interpretację przepisów. Być może w przyszłości grono podmiotów obowiązanych do zgłaszania umów o dzieło zostanie rozszerzone),
• zawartych z osobą pozostającą z danym podmiotem w stosunku pracy lub wykonującą pracę na rzecz pracodawcy (np. umowa o pracę z podmiotem A, umowa o dzieło z podmiotem B, podmiot B świadczy dane usługi podmiotowi A). Umowy o dzieło zawarte z własnym pracownikiem lub osobą świadczącą pracę na rzecz pracodawcy są oskładkowane, stąd ustawodawca nie wymaga zgłaszania tego typu umów do ZUS,
• zawartych z podmiotem, który dzieło wykonuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, tj. świadczy usługi będące przedmiotem umowy o dzieło jako przedsiębiorca.

Brak spełnienia powyższych warunków sprawi, że płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło obowiązana będzie do zgłoszenia każdej umowy o dzieło zawartej od 1 stycznia 2021r.

W jaki sposób należy dokonać zgłoszenia dzieła do ZUS?

Do zgłoszenia umowy o dzieło przewidziano formularz RUD, który należy przekazać do ZUS w formie papierowej lub elektronicznie za pośrednictwem PUE ZUS (platforma usług elektronicznych). Zgłoszenia należy dokonać w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy.

W poniższej tabeli przedstawiono zakres danych niezbędnych do uzupełnienia formularza ZUS RUD.

ISTOTNE:

Dla każdego wykonawcy dzieła należy wysłać odrębne zgłoszenie, na którym można zawrzeć informację dot. maksymalnie 10 umów z danym wykonawcą.

Sankcje za niezgłoszenie umowy o dzieło do ZUS

Warto nadmienić, że niedopełnienie obowiązku w postaci zgłoszenia do ZUS zawartych umów o dzieło może rodzić negatywne konsekwencje dla płatnika lub osoby obowiązanej do działania w imieniu płatnika.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 98 penalizuje w szczególności nie zgłaszanie wymaganych ustawą danych lub zgłaszanie nieprawdziwych danych albo udzielanie w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawianie ich udzielenia.

Kara grzywny w takiej sytuacji może wynieść do 5000 zł. Nie warto więc lekceważyć nowego obowiązku z uwagi na ryzyko poniesienia kary finansowej.

ZUS zyskał nowe narzędzie do weryfikacji umów i ustalania obowiązku ubezpieczeń – warto zweryfikować przyjęte praktyki

Kończąc już rozważania na temat obowiązku zgłaszania umów o dzieło do ZUS zauważyć należy, że zmiany legislacyjne stwarzają możliwości do przeprowadzania ukierunkowanych kontroli, co z resztą wynika z uzasadnienia do projektu ustawy: „Celem zmiany zaproponowanej w pkt 1- 3 jest umożliwienie ZUS weryfikowania istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych osób wykonujących umowy nazwane umowami o dzieło.”

Podkreślenia wymaga fakt, że ZUS do tej pory nie posiadał w swoich zasobach żadnych danych w zakresie zawartych umów o dzieło. Kontrolowanie płatników pod kątem umów o dzieło było poniekąd „błądzeniem po omacku”.

Aktualne brzmienie przepisów obligujące do zgłaszania do ZUS umów o dzieło, daje organowi rentownemu zupełnie nowe narzędzie do weryfikowania tego typu umów. Warto więc zadbać o prawidłową ich konstrukcję, aby uniknąć w przyszłości ewentualnych prób ich kwestionowania przez ZUS. W skrajnym przypadku, kontrola ZUS może doprowadzić do konkluzji, iż dana umowa/umowy mają charakter umowy zlecenia, czy też nawet stosunku pracy, co w konsekwencji zrodzi obowiązek naliczenia składek ubezpieczeniowych od dokonanych wypłat. Bez wątpienia taki efekt finalny mógłby oznaczać istotne problemy finansowe dla wielu firm, szczególnie dla przedsiębiorstw, które w sposób częstotliwy zawierają tego typu umowy.

Autor: Łukasz Kluczyński